Tajemnice pszczelej komunikacji, czyli edukacja ekologiczna inspirowana ulem

Austriacki biolog Karl von Frisch w latach 40. XX wieku odkrył, że pszczoły komunikują się za pomocą tańca. Za swoje badania otrzymał w 1973 roku Nagrodę Nobla. Frisch udowodnił, że pszczoły robotnice wracające do ula wykonują specyficzne ruchy, które informują inne pszczoły o lokalizacji źródeł nektaru i pyłku. Odkrycie pszczelego tańca uznawane jest za jedno z najważniejszych osiągnięć naukowych XX wieku.

Jak tańczą pszczoły?

Odkrycie Frisha udowodnia, że pszczoły robotnice wracające do ula wykonują specyficzne ruchy, które informują inne pszczoły o lokalizacji źródeł nektaru i pyłku. Badacz wyróżnił trzy główne rodzaje tańca:

• Taniec okrężny – stosowany, gdy pożytek znajduje się blisko ula (do ok. 25 m).
• Taniec wywijany – wykonywany, gdy źródło pokarmu znajduje się dalej niż 100 m; przypomina ósemki i zawiera informacje o kierunku względem słońca.
• Taniec sierpowaty – pośredni, stosowany przy odległościach między 25 a 100 m.

Dzięki tym ruchom pszczoły przekazują sobie nie tylko informacje o odległości do pożytku, ale także  o jakości i obfitości źródła pokarmu. To niezwykle precyzyjny system, który działa w ciemności wśród kilkudziesięciu tysięcy owadów.

Sztuka skutecznej komunikacji – nie tylko w ulu

Komunikacja jest fundamentem życia społecznego – zarówno w świecie owadów, jak i ludzi. W codziennym życiu pozwala nam budować relacje, rozwiązywać konflikty, współpracować i wyrażać emocje. Według teorii więzi, sformułowanej przez brytyjskiego psychologa i psychiatrę – Johna Bowlby’ego, potrzeba bliskości i zrozumienia jest jedną z podstawowych potrzeb człowieka.  Badania pokazują, że skuteczna komunikacja interpersonalna opiera się na empatii, aktywnym słuchaniu i umiejętności wyrażania emocji. W relacjach zawodowych i prywatnych brak komunikacji prowadzi do izolacji, nieporozumień i obniżenia jakości życia. Dlatego warto uczyć się tej sztuki od najmłodszych lat – także od pszczół, które pokazują, że nawet bez słów można przekazać bardzo dużo.

Od pralki do ula

Sprawna komunikacja to tylko ułamek tego, co możemy czerpać od pszczół. W ramach projektu edukacyjnego „Od pralki do ula” realizowanego wspólnie przez Miasto Opole, Fundację Odzyskaj Środowisko, Elektryczne Śmieci i ERP Polska na dachu Centrum Usług Publicznych powstała miejska pasieka złożona z 5 uli z recyklingu zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego.