System kaucyjny – wszystko, co musisz wiedzieć
Od 1 października ruszył w Polsce system kaucyjny. Polacy dołączyli do 180 milionów Europejczyków, którzy na co dzień zwracają butelki i puszki odzyskując kaucję. Ile wynosi kaucja, gdzie oddasz opakowania i odzyskasz pieniądze? Oto praktyczny przewodnik z najczęściej zadawanymi pytaniami o system kaucyjny.
Co obejmuje system kaucyjny?
Od października na półkach sklepowych pojawią się napoje w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym. Są to:
- butelki PET o pojemności do 3 litrów
- puszki aluminiowe o pojemności do 1 litra
- butelki szklane wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 l.
Na każdym opakowaniu znajdziesz oznaczenie – logo systemu kaucyjnego oraz wielkość kaucji to jest 50 groszy dla butelek PET i puszek, oraz złotówkę dla butelek szklanych wielokrotnego użytku.
Jak działa system kaucyjny?
System kaucyjny dla konsumenta jest bardzo prosty i można go sprowadzić do trzech najważniejszych elementów:
- kupujesz napój oznakowany systemem kaucyjnym → płacisz kaucję (50 groszy lub 1 złoty)
- oddajesz pustą butelkę/puszkę do automatu lub w sklepie → dostajesz zwrot kaucji
- opakowania trafiają do recyklingu i są zwracane na rynek
Gdzie oddam butelki?
Wszystkie punkty, które prowadzą sprzedaż napojów objętych systemem kaucyjnym będą pobierały kaucję. Natomiast, nie wszystkie muszą być tzw. punktami zbiórki opakowań.
Najprościej mówiąc, punkt zbiórki opakowań to miejsce, w którym można zwrócić opakowanie lub odpad opakowaniowy i otrzymać zwrot kaucji. Ustawa dzieli te podmioty na obowiązkowe, czyli sklepy o powierzchni sprzedaży powyżej 200 metrów kwadratowych i dobrowolne, czyli takie, które przystąpią do systemu. I tutaj na pewno będziemy, my konsumenci, potrzebować czasu, żeby takie punkty w naszej okolicy znaleźć. Pomocnym narzędziem jest mapa punktów zbiórki na platformie edukacyjnej Zwrotomat.pl, gdzie można wyszukać taki punkt zbiórki najbliżej swojej lokalizacji oraz sprawdzić jaki typ opakowań jest przyjmowany. Z drugiej strony zachęcam, by zgłaszać takie punkty zbiórki, jeśli jeszcze nie ma ich na mapie.
– mówi Kinga Rodkiewicz z Fundacji Odzyskaj Środowisko.
Nie zgniataj, nie wyrzucaj, zwróć
System kaucyjny wymusi także zmianę nawyków konsumenckich. Opróżnione opakowania: butelki plastikowe i puszki nie mogą być zgniecione. Do odzyskania kaucji nie jest potrzebny paragon.
Warto podkreślić, że zbiórka opakowań to nie tylko automaty, ale także zbiórka ręczna, kiedy oddajemy opakowania sprzedawcy. To on sprawdzi czy opakowanie jest oznakowane znakiem kaucji, sczyta kod i wypłaci nam kaucję
– dodaje Rodkiewicz.
Przy zwrocie opakowań w automatach, maszyna najczęściej wyda bon kaucyjny, który po okazaniu w sklepie pozwoli odzyskać zapłaconą kaucję za zwracane opakowanie. Następnie, opakowania trafią do tzw. centrów liczenia, a stamtąd do recyklerów.
Po co nam system kaucyjny?
System kaucyjny to rozwiązanie, które ma ograniczyć ilość odpadów, zwiększyć poziom recyklingu i poprawić czystość przestrzeni publicznej. Jak pokazują przykłady Niemiec czy Szwecji, kaucja to czystsze lasy, jeziora i rzeki. W Niemczech butelka szklana jest zawracana do obiegu średnio 45 razy, a w Finlandii jest napełniana średnio 33 razy, zanim trafi do recyklingu. Istotnym elementem systemu kaucyjnego są także poziomy zbiórki określone prawnie przez Unię Europejską.
W Niemczech przy zbieraniu opakowań w systemie kaucyjnym uzyskuje się poziom 97% zbiórki, a w Norwegii 95% dla butelek PET. Na Litwie poziom zwrotu opakowań wyniósł 90% po dwóch latach działania systemu. Obecnie, w Polsce nie więcej niż 40 proc. opakowań po napojach trafia do selektywnej zbiórki i późniejszego zagospodarowania. Skuteczny system kaucyjny pozwoli nam spełnić wymogi prawne, ale także zadbać o środowisko naturalne
– podsumowuje Krzysztof Kieszkowski z Fundacji Odzyskaj Środowisko.
Podsumowanie – FAQ
Czy można zwrócić butelkę w innym sklepie niż została kupiona?
Tak, możesz zwrócić butelkę w dowolnym punkcie zbiórki opakowań. Może to być inny sklep lub dowolny zwrotomat. Nie potrzebujesz paragonu. Opakowanie musi posiadać symbol kaucji, kwotę kaucji oraz nie może być zgniecione.
Czy system kaucyjny obejmuje opakowania po mleku?
Nie, w ramach systemu kaucyjnego nie można oddawać opakowań po mleku.
Co się dzieje z butelkami i puszkami po ich zwrocie w sklepie?
Opakowania przyjęte przez kasjera trafiać będą do zaplombowanego worka, przypisanego do danej lokalizacji. Stamtąd firmy logistyczne przewiozą je do Centrum Liczenia Opakowań. Tam butelki i puszki będą skanowane, liczone i sortowane – a każdy etap rejestrowany, by zapewnić przejrzystość i bezpieczeństwo rozliczeń. Z centrów liczenia trafią do recyklerów.
Więcej przydatnych informacji o systemie kaucyjnym wraz z mapą punktów zbiórki znajdziesz na https://zwrotomat.pl/.
