Heksagony w ulu… i w architekturze! Dlaczego pszczoły budują sześciokąty

Wzór plastra miodu znany jest od starożytności. Inspiracja pszczelimi heksagonami widoczna jest w architekturze, sztuce, budownictwie, elektronice, przemyśle kosmicznym i budowlanym, ale także w medycynie. Unikatowy kształt pszczelich komórek to nie jest dzieło przypadku.

Figury geometryczne pod lupą

Biorąc pod uwagę stosunek pola powierzchni do obwodu, to koło uznaje się za najbardziej optymalną figurę. Ale nie dla pszczół, których nadrzędnym zadaniem jest zebranie jak największej ilości nektaru i pyłku, na jak najmniejszej powierzchni. Dlatego, pszczoły miodne zoptymalizowały kształt za pomocą własnej temperatury ciała. Początkowo, ściany komórek, które budują pszczoły są okrągłe, ale pod wpływem ich ciepła, kształt zmienia się na bardziej cylindryczny i finalnie przybiera formę heksagonu. Średnica komórki, w której wygryzają się robotnice mierzy od 5,2 – 5,4 mm. Nieco większe trutnie potrzebują komórki o szerokości 6,2- 6,4 mm. Co ciekawe, wszystkie komórki są odchylone od poziomu o 8 stopni, dzięki czemu nie tylko obserwujemy idealną strukturę plastra, ale także mamy gwarancję, że miód i nektar nie wypływają poza ramkę. Oprócz efektywnego wykorzystania przestrzeni zaletą sześciokątnych komórek są: odporność na mechaniczne uszkodzenia, oszczędność energii również w produkcji wosku.

Heksagonapolis, czyli miasto na plastrze miodu

Na początku XX wieku we Francji rozwijana była koncepcja miast-ogrodów, ale równolegle powstała inicjatywa oparcia architektury miejskiej na heksagonalnych strukturach. Tak powstał m.in. dom Wilhelma Ulricha, a sama koncepcja szybko zyskała popularność także w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. W latach 60. wzór plastra miodu ewoluował do budynków użyteczności publicznej, a heksagony stały się popularne w szpitalach, szkołach i przedszkolach. Jedną z najbardziej współczesnych, ale i najbardziej znanych budowli jest budynek „The Interlace” w Singapurze, który zaprojektował Oleg Scheeren. W Polsce, wzór plastra miodu, jest także bogato eksploatowany przez architektów i projektantów wnętrz. Na uwagę zasługuje np. Społeczna Szkoła Podstawowa im. Lady Sue Ryder w Niepołomicach, której koncepcję stworzył Tomasz Konior. Moduł heksagonalnej komórki przewija się zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz budynku. Pracowitość, praca zespołowa, wzajemna pomoc pszczół w rodzinie pszczelej jest inspiracją dla uczniów.

Na przestrzeni lat pszczoły miodne wypracowały najbardziej optymalną przestrzeń do przechowywania, ale także zaskakująco piękną formę heksagonalnych komórek. Wzór plastra pszczelego obecny w przestrzeni miejskiej przypomina o roli pszczół w ekosystemie, ale także podkreśla ich niesamowite umiejętności. Pszczoły to wyjątkowi architekci!

Artykuł edukacyjny powstał w ramach projektu „Od pralki do ula” realizowanego przez Miasto Opole, Fundację Odzyskaj Środowisko, ERP Polskę oraz Elektryczne Śmieci.